งู่ฉิก หรือ ห่วยหงู่ฉิก (ภาษาจีนแต้จิ๋ว) หรือ หนิวซี (ภาษาจีนกลาง) หรือ หญ้าพันงูน้อย (Achyranthes bi-dentata blume) เป็นไม้ล้มลุก สูงไม่เกิน 100 เซนติเมตร ก้านมีลักษรณะค่อนข้างเป็นสีเหลี่ยม มีสีน้ำตาลเหลือง รูปใบเป็นทรงไข่ผิวเรียบ มีขนปกคลุมเล็กน้อย มีปลายแหลม ดอกสีเขียว ปนขาวแดง ส่วนผลมีลักษณะรูปทรงกลมรี เป็นพืชที่พบในอินเดีย จีน ญี่ปุ่น
ตามหลักแพทย์แผนจีน นิยมนำเหง้าหรือรากของงู่ฉิกมาทำเป็นยาสมุนไพร ลักษณะงู่ฉิกสมุนไพรที่ดีต้อง แห้ง ผิวละเอียด เส้นยาว มีสีเหลืองอ่อนๆ เป็นสมุนไพรฤทธิ์กลาง มีรสขมอมหวานและเปรี้ยว ออกฤทธิ์ต่อตับและไต สารที่พบในงู่ฉิก ได้แก่ โพแทสเซียม อัลคาลอยด์ มีฤทธิ์เพิ่มการสร้างโปรตีนจากกรดอะมิโน สารออกฤทธิ์คือ Ecdysterone ซึ่ง ช่วยเสริมภูมิต้านทาน ระงับปวด ต้านการอักเสบ ขับปัสสาวะ และกระตุ้นกล้ามเนื้อเรียบของมดลูก
ลองมาดูสรรพคุณของงู่ฉิกที่มีหลากหลายกันบ้าง
- งู่ฉิก ช่วยลดการอักเสบ ช่วยกระตุ้นให้ร่างกายสร้าง สารอินเตอร์ลูคิน 2 ( Interleukin-2) มากขึ้น สารอินเตอร์ลูคิน 2เป็นโปรตีน ที่เม็ดเลือดขาวสร้างขึ้น ที่ควบคุมการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้ร่างกายสามารถกำจัดเชื้อโรคและหายจากโรคได้ เหมาะสำหรับการฟื้นฟู ระบบภูมิต้านทานของร่างกาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้สูงอายุที่มีภูมิต้านทานต่ำ
- สำหรับสตรีวัยที่ยังมีประจำเดือน งู่ฉิกเป็นยาบำรุงสตรีช่วยขับเลือดลม ช่วยแก้อาการ ประจำเดือนมาไม่ปกติ ขาดๆหายๆ ขับประจำเดือน ทำให้ลดการมีเลือดคั่งในมดลูก จึงเป็นการบำรุงเลือดลมของสตรีอย่างดี แต่ไม่เหมาะกับผู้ที่มีประจำเดือนมามาก บางตำราใช้งู่ฉิกทั้งต้นมาต้มกับเหล้าขาวรับประทาน
- สำหรับคุณผู้หญิงหลัง คลอดบุตรแล้ว งู่ฉิกเป็นอีกสมุนไพรที่มีฤทธิ์กระตุ้นมดลูก จึงช่วยให้คลอดบุตรง่าย รกหลุดออกมาหมดไม่ตกค้าง แถมยังช่วยขับน้ำคาวปลาและแก้ปวดท้องน้อยหลังคลอดบุตรได้ดีคะ แต่ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ในระหว่างตั้งครรภ์เพราะอาจทำให้แท้งได้ เนื่องจากมีผลการศึกษาพบว่ามีฤทธิ์ต่อกล้ามเนื้อมดลูก ทั้งช่วยกระตุ้นการบีบตัวและคลายตัวของมดลูก และเกิดการแท้งในสัตว์ทดลอง
- สำหรับคนที่มีอาการปวด แก้ปวด สามารถบรรเทาอาการปวดเอว ปวดหลัง ปวดหัวเข่า ปวดขา ลดบวม แก้ปวด ช่วยให้เลือดหมุนเวียนดีขึ้น บำบัดการฟกช้ำดำเขียวได้ แต่มีฤทธิ์ไม่แรงเท่ามอร์ฟีน
- งู่ฉิกยังถือว่าเป็นยากระจายเลือด มีสรรพคุณช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต ช่วยสลายลิ่มเลือด และยังช่วยบรรเทาอาการมือ-เท้าเป็นเหน็บชา เลือดลมไหลเวียนดีขึ้น
- นอกจากนี้ยังช่วยในการขับปัสสาวะ ขับนิ่ว แก้ปัสสาวะเป็นเลือด ช่วยลดความดันโลหิต แก้คอบวม เจ็บคอ ได้
เราจะพบว่า งู่ฉิกถูกนำมาเป็นนสมุนไพรร่วมในตำรับยาจีนหลายๆ ตำรับ อย่างเช่น ใช้ร่วมกับ อิมเอียกขัก ปาจิเทียน ถั่งเช่า เป็นยาลดการอักเสบของร่างกาย รักษาโรคภูมแพ้ บำรุงไต นำมาทำเป็นยาบำรุงสุภาพบุรุษและสุภาพสตรี โดยใช้ร่วมกับ โสมคน ลู่หยง (เขากวางอ่อน) อิ๋นหยางฮั่ว ถั่งเช่า ปาเก็ก ฯลฯ และ งู่ฉิกยังเป็นส่วนผสมของตำหรับยาเซวี่ยฝู่จู๋ยฺวีทังสำหรับรักษาความผิดปกติของระบบเลือด ช่วยลสายเลือดคั่ง ทำให้เลือดไหลเวียนดีขึ้น ระงับอาการปวด ใช้ ร่วมกับ ตังกุย ชวนซฺยง เช่อเสา หงฮวา ไฉหู จื่อเขอ กันเฉ่า และอื่นๆ โดยงู่ฉิกทำหน้าที่เป็นตัวยาหลัก ช่วยนำความร้อนที่เกิดจาการอักเสบและเลือดให้ระบายลงล่าง เพื่อหยุดเลือดที่ร้อนแล้วกระจายออกนอกระบบ
สมุนไพรจีนและตำรับยาจีน มีใช้กันมาตั้งแต่โบราณ สมุนไพรในชนิดเดียวกันมีทั้งที่เป็นยาและที่เป็นพิษ ถ้าใช้ส่วนที่เป็นยาก็จะได้ยาสำหรับรักษาโรค แต่ถ้าใช้ส่วนที่เป็นพิษ ก็เท่ากับเป็นการรับพิษเข้าไปทำร้ายร่างกายเราเอง ด้วยเหตุนี้การที่จะใช้ยาสมุนไพรอย่างเหมาะสมและถูกต้อง ควรได้รับการปรึกษาจากแพทย์ผู้มีความชำนาญเฉพาะด้านอย่างแท้จริง ดีที่สุดแล้วคะ
